زیست‌شناسی

زیست‌شناسی از علوم طبیعی و دانش مربوط به مطالعه جانداران زنده است. این دانش به بررسی ویژگی‌ها و رفتار سازواره‌ها، چگونگی پیدایش گونه‌ها و افراد، و نیز به بررسی برهمکنش جانداران با یکدیگر و محیط پیرامونشان می‌پردازد.زیست‌شناسی شامل موضوعات وسیعی است که دارای تقسیم‌بندی بسیاری از مباحث و رشته‌های مختلف است.از جمله مهم ترین موضوعات آن عبارت از پنج اصل به‌هم‌وابسته است که می توان آن‌ها را اساس زیست شناسی مدرن نامید:[۱]

    سلول‌ها به عنوان واحد اصلی حیات هستند.
    گونه های جدید و صفات موروثی، محصول تکامل هستند.
    ژن‌ها واحد اصلی وراثت هستند.
    ارگانیسم‌ها محیط داخلی خود را برای حفظ یک وضعیت پایدار و ثابت، حفظ می‌کنند.
    موجودات زنده انرژی مصرف می‌کنند و آن را به صورت دیگری تبدیل می‌کنند.

محتویات

    ۱ تاریخچه
    ۲ مبانی زیست شناسی مدرن
        ۲.۱ نظریه سلولی
        ۲.۲ تکامل
        ۲.۳ ژنتیک
        ۲.۴ هموستازی
        ۲.۵ انرژی
    ۳ پژوهش
        ۳.۱ ساختار
        ۳.۲ فیزیولوژیکی
        ۳.۳ تکاملی
        ۳.۴ سیستماتیک
        ۳.۵ بوم شناسی
    ۴ سطوح زیست‌شناسی
    ۵ جستارهای وابسته
    ۶ منابع

تاریخچه
نوشتار اصلی: تاریخ زیست‌شناسی
درخت حیات ارنست هکل به سال ۱۸۷۹

اصطلاح بیولوژی (به انگلیسی: biology) از واژه یونانی βίος- بیوس "به معنی زندگی"، و پسوند λογία- لوژیا "به معنی مطالعه چیزی"، مشتق شده‌است. این کلمه در آلمان در اوایل سال ۱۷۹۱ ممکن است از پسین‌سازی کلمه قدیمی‌تر دوزیستان‌شناسی با حذف کلمه دوزیستان، به وجود آمده باشد.

اگرچه زیست‌شناسی در قالب مدرن خود پیشترفت‌های بسیاری یافته‌است، اماعلوم مرتبط و وابسته به آن، از زمان‌های قدیم مورد مطالعه قرار گرفته‌است. فلسفه طبیعی در اوایل تمدن‌های باستانی بین النهرین، مصر، شبه‌قاره هند و چین مورد مطالعه قرار گرفت.با این حال، ریشه‌های زیست‌شناسی مدرن و گرایش به مطالعه طبیعت اغلب به یونان باستان برمی‌گردد.[۲] در حالی که مطالعه رسمی طب به بقراط (حدود ۴۶۰ سال قبل از میلاد -- حدود ۳۷۰ سال قبل از میلاد) برمی گردد، اما ارسطو (۳۲۲ سال قبل از میلاد و ۳۸۴ پیش از میلاد) گسترده‌ترین سهم را برای توسعه زیست شناسی به کار گرفت. نقش برجسته او در تاریخچه حیوانات و کارهای دیگری با تکیه بر طبیعت‌گرایی، و فعالیت‌های تجربی دیگری که بر روی علت و معلولی زیستی و تنوع زندگی متمرکز بود، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.ثئوفراستوس جانشین ارسطو در لیسه، سلسله کتاب‌هایی در زمینه گیاه‌شناسی نوشت که تا به امروز سالم ماند و به عنوان مهم‌ترین سهم از دوران باستان و حتی قرون وسطی از علوم گیاهی به حساب می‌آید.
مبانی زیست شناسی مدرن

بخش عمده‌ای از زیست شناسی مدرن را می‌توان متشکل از پنج اصل به‌هم وابسته دانست که شامل : نظریه سلولی، تکامل، ژنتیک، هموستازی، و انرژی است.[۱]
نظریه سلولی
نوشتار اصلی: نظریه سلولی
Wiki letter w.svg     این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
سلول‌های رنگ‌آمیزی شده، کراتین(قرمز) و دی‌ان‌ای (سبز) در محیط کشت
تکامل
نوشتار اصلی: تکامل
Wiki letter w.svg     این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
ژنتیک
نوشتار اصلی: ژنتیک
Wiki letter w.svg     این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
هموستازی
نوشتار اصلی: هموستازی
Wiki letter w.svg     این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
انرژی
Wiki letter w.svg     این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
پژوهش
Wiki letter w.svg     این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
ساختار
نوشتارهای اصلی: زیست‌شناسی مولکولی، زیست‌شناسی سلولی، ژنتیک، و زیست‌شناسی رشد
Wiki letter w.svg     این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
فیزیولوژیکی
نوشتار اصلی: کاراندام‌شناسی
Wiki letter w.svg     این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
تکاملی
Wiki letter w.svg     این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
سیستماتیک
نوشتار اصلی: سامانه شناسی
Wiki letter w.svg     این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
بوم شناسی
نوشتارهای اصلی: بوم‌شناسی، رفتارشناسی جانوران، رفتار، و زیست‌جغرافی
Wiki letter w.svg     این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
سطوح زیست‌شناسی

زیست‌شناسی گستره پهناوری از رشته‌های تحصیلی دانشگاهی را دربرمی‌گیرد. بسیاری از این عرصه‌ها گاه خود به عنوان رشته‌های جدا و مستقلی قلمداد می‌گردند. روی‌هم‌رفته این رشته‌ها به مطالعه زیست در مقیاس‌ها و سطوح گوناگون می‌پردازند از جمله:

    در مقیاس هسته‌ای از راه زیست‌شناسی مولکولی، زیست شیمی، و تا اندازه‌ای ژنتیک
    در مقیاس یاخته‌ای از طریق زیست‌شناسی یاخته‌ای
    در مقیاس چندیاخته‌ای از راه فیزیولوژی، کالبدشناسی، و بافت‌شناسی
    در سطح شکل‌گیری یا ریخت زایی (اونتوژنی) یک سازواره مفرد از راه پژوهش در رشته زیست‌شناسی تکاملی
    در سطح وراثت میان زایندگان و زادگان از راه دانش ژنتیک
    در سطح رفتار گروهی از راه رفتارشناسی
    در سطح بررسی مجموعه یک جمعیت از طریق ژنتیک جمعیت و در مقیاس چندگونه‌ای‌تبارها از راه دانش سامانه‌شناسی
    در سطح جمعیت‌های وابسته‌به‌هم و زیستگاه‌های ایشان از راه بوم‌شناسی و زیست‌شناسی فرگشتی و نیز احتمالاً از راه دانش دگرزیست شناسی که به بررسی وجود زیست در ورای کره زمین می‌پردازد.