در آواشناسی، تأکید داده شده به یک هجا از سخن که به وسیلهٔ تلفظ شدیدتر آن هجا صورت می‌گیرد تکیه نام دارد. در بسیاری از زبان‌ها گاهی تفاوت محل تکیه در کلام منجر به تفاوت معنا می‌گردد.[۱]
محتویات
۱ تکیه در زبان فارسی
۲ تکیه در زبان‌های دیگر
۳ پانویس
۴ منابع
۵ جستارهای وابسته
تکیه در زبان فارسی
در فارسی معیار و در حالت بی‌نشان، در واژه‌های قاموسی مثل فعل، اسم، صفت، قید تکیه روی هجای پایانی قرار می‌گیرد، مگر آنکه کلمه دارای وند تصریفی (مثل -ها در اسم‌ها یا -تر در صفت‌ها) یا وند اشتقاقی باشد. در این صورت تکیه روی دورترین وند قرار می‌گیرد (یعنی گریز از مرکز). واژه‌بست‌ها (مثل ضمایر متصل)، تکیه را جذب نمی‌کنند. بنابراین، در فعل‌ها، پیشوند «می» یا نشانه صفت مفعولی تکیه را جذب می‌کنند، در حالی که شناسه‌ها تکیه را جذب نمی‌کنند. همچنین در کلمه‌ای مثل «نمیدانم»، نشانه نفی تکیه را جذب می‌کند زیرا دورترین وند تصریفی است.
هنگامی که اسم در حالت منادا قرار می‌گیرد (حالت نشاندار) تکیه آن روی هجای آغازین خواهد بود.
در برخی از ادوات و حروف ربط و برخی از قیدها تکیه بر روی هجای آغازین قرار دارد. مانند: «مرسی»، «شاید»، «بلکه»، «اگر» و «حتی».
در فارسیِ مناطقی غیر از تهران، برخی از این قوانین ممکن است تغییر کنند. مثلاً در لهجه یزدی تکیه اسم و صفت روی هجای آغازین است.
تکیه در زبان‌های دیگر
در انگلیسی جای تکیه بسیار متغیر است اما تکیه اسم، صفت و قید به ندرت روی هجای پایانی قرار می‌گیرد و چنین کلماتی در بسیاری از موارد کلمات دخیل هستند. در عربی نظام تکیه پیچیده است و بیشتر مبتنی بر طول هجاهاست تا محل قرار گرفتن آنها. در فرانسوی معمولاً گفته می‌شود تکیه روی هجای پایانی است اگرچه زبان‌شناسان معتقدند در این زبان اصلاً تکیه وجود ندارد. در لهستانی تکیه اسم‌ها روی هجای یکی مانده به آخر است. در مجاری و فنلاندی تکیه روی هجای آغازین است.