فاطمه ملقب به انیسالدوله سوگلی حرمسرا همسر مورد علاقه ناصرالدین شاه قاجار، پادشاه ایران بود.
فاطمه دختر نورمحمد نامی بود که در کودکی یتیم شد و مادرش نیز مجددا
ازدواج کرد. فاطمه به ناچار در امامه نزد عمو و عمه خود زندگی سختی را به
چوپانی می گذراند. عموی او صفر و عمه اش نسا نام داشتند. وی دو برادر
دیگر هم به نامهای حبیبالله و محمدحسن داشت که بعد ها به حکومت قم و درجه
امیرتومانی رسیدند و به القاب معظمالسلطنه و معظمالدوله مفتخر شدند.
آشنایی ناصرالدینشاه و انیسالدوله در یکی از سفرهای شکار شاه اتفاق
افتاد. در سفری که شاه برای شکار به حوالی امامه رفته بود، دختر چوپانی را
میبیند و پس از اندکی مصاحبت، او را خوش صحبت و شیرین زبان مییابد و با
خود به تهران میآورد. انیس الدوله ابتدا به دست جیران سپرده میشود تا
آداب معاشرت بیاموزد. با مرگ جیران (سوگلی قبلی شاه) خانه و اثاث او به
انیسالدوله سپرده میشود و او به تدریج مقام و نفوذ لازم را پیدا میکند.
انیسالدوله نسبت به شاه وفاداری حیرت انگیزی داشت. او پس از ترور
ناصرالدینشاه تا زمان مرگ عزادار بوده و زمانی که اتابک حقوق وی را بصورت
یک بسته اسکناس برای وی فرستاد، با مشاهده تصویر ناصرالدینشاه بر
اسکناسها، غش کرد و پس از چند ساعت فوت نمود!!
او نخستین ملکه ایران است که تا اروپا مسافرت کرد. او با شاه تا
مسکو همراه بود ولی حضور دختران اشرافزاده روسی و مراسم غربی در جریان
خوشآمدگویی از آنها باعث برخورد فرهنگی شد و ناصرالدینشاه انیسالدوله
را به تهران برگرداند.
ایران ناز،
ماجرا چنین بود که به محض اینکه شهردار مسکو از ورود انیسالدوله اطلاع
یافت، تا دروازه شهر رفت و تلاش کرد تا دسته گلی تقدیمش کند، برای گریز از
چنین دردسرهایی، مشیرالدوله به شاه توصیه کرد تا انیسالدوله را به تهران
بازگرداند.