به بومیان قاره آمریکا سُرخ‌پوست گفته می‌شود که از نژاد زردند ولی پیش‌تر می‌پنداشتند که یک گروه نژادی جداگانه‌اند. کریستوف کلمب پنداشته بود که اینان هندی اند، از این‌رو امروزه در بیشتر زبانهای اروپایی ایشان را هندی می‌خوانند. گاهی در زبان فارسی هم ایشان را هندی‌های آمریکا می‌خوانند. غلام‌حسین مصاحب در دائرةالمعارف فارسی آنان را «هندی‌شمردگان» (یعنی کسانی که هندی شمرده شده‌اند) می‌خواند.
محتویات
۱ پیشینه
۲ هنر
۳ تمدن و معماری
۴ خط و دبیره
۵ زبانهای رایج
۵.۱ سرخ‌پوستان آمریکای شمالی
۵.۲ قبیله‌های متفاوت
۵.۳ پانویس
۵.۴ جستارهای وابسته
۵.۵ پیوند به بیرون
پیشینه
نوشتار اصلی: تاریخ حوادث ساکنان بومی قاره آمریکا
درصد سرخ‌پوست‌ها در کشورهای آمریکای لاتین.
ورود سرخ‌پوستان به قاره آمریکا را نزدیک به سی هزار سال پیش برآورد کرده‌اند. این اقوام در هنگام سرما و یخبندان از آسیا و از تنگهٔ برینگ وارد قارهٔ نو شده‌اند. در کرانه های کالیفرنیا جایمانده های آتش روشن شده‌ای را یافتند که داده‌های باستان شناسی نمایان کرد که این رویداد به ۲۵۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد. زندگی مدرن و شهرنشینی در آمریکای باستان از حدود سالهای برابر با میلاد مسیح آغاز می‌شود و در سال ۸۰۰ میلادی باتمدن مایا به اوج شکوفایی خود می‌رسد. درسال‌های پس از آن تمدنهای دیگری مانند اولمک و آزتک در آمریکای شمالی و تمدن اینکا در آمریکای جنوبی سالهای درخشانی را بویژه در زمینهٔ معماری و هنر تجربه می‌کنند. با ورود اروپاییان در سال ۱۴۹۲ به دنیای تازه به رهبری کریستف کلمب نه تنها از دانش و تمدن اروپاییان چیزی به سرخ‌پوستان داده نشد بلکه درپی کشتارهای انجام شده تمدنهای اینکا و آزتک کم کم رنگ باخت و به نابودی دچارشد.[۱] سرخ‌پوستان با ورود اروپاییان با بیماریهای همه‌گیر[نیازمند منبع]، نابودی فرهنگ[۲] و از دست رفتن خاک[نیازمند منبع] روبرو شدند.
جنگجویان سرخ‌پوست کمابیش نامهای برگرفته از خوی های جانوران دارند. نامهایی چون «گاو نشسته»، «اسب دیوانه» و «خرس ایستاده» نامهایی پرافتخار در تاریخ سرخ‌پوستان هستند.[۳]
هنر
هنر در میان سرخ‌پوستان آمریکا به ویژه در تمدن مکزیک اهمیت بسزایی داشت. دورهٔ هنری در مکزیک از ۱۵۰۰ پیش ازمیلاد آغاز و تا سده ۱۶ یعنی زمان فتح مکزیک بدست ارنان کورتس اسپانیایی ادامه می‌یابد. که اوج آن در دوره ۳۰۰ تا ۹۰۰ میلادی بوده‌است. هنر اصلی ایشان پیکر تراشی و تندیس سازی بود و امروزه تندیس‌ها و صورتک‌های بسیاری از آن دوره که به‌نظر می‌رسد کاربرد مذهبی داشته‌است بجای مانده.
تمدن و معماری
Americanindiansmapcensusbureau.gif
در گوشه و کنار قاره آمریکا آثار بایسته‌ای از تمدنهای بشری بچشم می‌خورد که در میان آنها نام تمدن تئوتی هواکان و تمدن قوم مایا بویژه در چیچن ایتسا، تمدن اولمک و تمدن اینکاها و در نهایت آزتکها شهرت بیشتری دارد.بیشتر این شهرت به دلیل معماری‌های شگفت انگیزی ست که از ایشان باقی‌مانده‌است.وجود بناهای بلند و با شکل هندسی سیار دقیق مانند بنای مونته آلبان در مکزیک که شباهت بی نظیری با زیگوراتهای مشرق زمین دارد و نیز هرم چیچن ایتسا که مانند هرم مصر مخروطی و البته کمی زیباتر است بهمراه رصد خانه کراکول (ساخته شده در ۱۲۵۰ میلادی) که کاملاً مشابه رصدخانه‌های امروزی ست شهرت بیشتری دارد.در آمریکای جنوبی نیز ال دورادو یا شهر گمشدهٔ طلا و شهر باستانی کوسکو در پرو از دوره تمدن اینکاها شناخته شده ترند.اکثر این بناها مخصوصا در حوالی مکزیک با سرستون‌ها و زیباییهای شگرفی تزیین شده‌اند..[۴]
خط و دبیره
مایاها از نخستین اقوامی بودند که در جهان نو از خط بهره بردند. گونه ای خط هیروگلیفی اندیشه‌نگاشت از ایشان بجا مانده‌است که امروزه کشف شده و قابل خواندن است.مایانها همچنین بیش از هزار مجلد کتاب که بیشتر آنها تاشوی آکاردئونی بودند را نوشته بودند که امروزه تنها شمار انگشت شماری از آنها به جامانده است و بیشتر انها یا در درازای زمان ازمیان رفتند یا بدست مردان اسپانیایی مهاجم سوزانده شدند.
زبانهای رایج
زن زیبای سرخ‌پوست، اثر پی. رومر
در آمریکای باستان زبانهای فراوانی رواج داشته‌است که همگی از خانواده زبانهای التصاقی شناخته می‌شوند. اما تا کنون هیچ خویشاوندی نزدیکی میان زبانهای این گروه از اقوام با دیگر این دسته زبانها مانند زبان چینی یا کره‌ای و زبانهای آلتایی مشاهده نشده‌است.امروزه شمار گویشوران این زبان در مکزیک به دو میلیون نفر و در آمریکا به نزدیک یک ونیم میلیون نفر می‌رسد.در دیگر کشورهایی مانند گواتمالا، پرو، بولیوی، پاراگوئه، اکوادور، آلاسکا جمعیت بسیاری به یکی از زبانهای بومیان آمریکایی گفتگو می‌کنند.این زبانها در آمریکای شمالی شامل ناهواتل (آزتکی نو) در ایالات متحده و مکزیک و زبانهای مایایی در نواحی گواتمالا و پاناما همچنین گوارانی در برزیل و پاراگوئه، آیمارا و کچوا در بولیوی پرو و اکوادور می‌باشد. گفتنی است زبان آیمارا در پرو و گوارانی در پاراگوئه حتی زمانی در دو دهه پیش زبان رسمی شدند.گوارانی هم اکنون نیز در پاراگوئه مکانی پایین تر از زبان رسمی ندارد.
برخی قبایل سرخ‌پوستان به مدت دو قرن در بردگی سفیدپوستان بودند[۵]. سران قبیله‌های سرخ‌پوست در کانادا با فرانسویان و انگلیسیها معاهداتی امضا کردند تا آشتی در مناطق سرخ‌پوستی برقرار شود.
سرخ‌پوستان آمریکای شمالی
نوشتار اصلی: سرخ‌پوستان ایالات متحده آمریکا
، سرخ‌پوستان کانادا
نمونه صنایع دستی کهن سرخ‌پوستان آمریکا. کاسه سفالی واقع در موزه ایالتی آریزونا
قبیله‌های متفاوت
پوئبلو
اینکا
قوم مایا
آزتک
چیمو
اولمک
تولتک
ناواهو
آپاچی