نام علمی یا نامگذاری دو جمله‌ای یا سیستم دونامی، در زیست‌شناسی، روش معمول برای نامیدن گونه‌ها است. اساس این نامگذاری، این است که نام هر گونه (که پایین‌ترین بخش از سیستم رده‌بندی موجودات زنده است) به زبان لاتین علمی جدید آورده می‌شود و دو بخش دارد. به همین دلیل گاه این نامگذاری را «نام لاتین» گونه نیز می‌نامند، گرچه این اصطلاح را زیست‌شناسان و زبان‌شناسان نمی‌پسندند و بر کاربرد عبارت «نام علمی» تاکید دارند.
دانشمندان بر این اعتقاد هستند که حدود ۳۰ میلیون گونه از گیاهان، جانوران و ریزموجودات در کره زمین زندگی می‌کنند. زیست شناسان تاکنون فقط ۱/۷ میلیون گونه را شناسایی و توصیف علمی کرده‌اند.[۱]
محتویات
۱ قوانین سیستم
۲ منشا نام‌ها
۳ تاریخچه
۴ قوانین نام گذاری
۵ منابع
قوانین سیستم
با وجود برخی تفاوت‌ها، برخی دیدگاه‌ها در سراسر جهان پذیرفته شده‌اند: الف) همان گونه که از عبارت "دونامی" پیداست، نام علمی از دو کلمه تشکیل گردیده است، که هردو به زبان لاتین جدید اند: ۱- نام جنس (سرده) ۲- یک کلمه دوم که نشان دهنده گونه خاص در سرده است، و بیان کننده اختصاصی می‌باشد.
ب) نام گونه‌ها معمولاً به صورت ایتالیک نوشته می‌شوند. برای مثال، Homo sapiens. به طور کلی این نام باید به سبکی متفاوت از متن نوشته نشان داده شود. در نوشته‌های دستی، معمولاً زیر آنها خط کشیده می‌شود.
ج) نام سرده همیشه با حروف بزرگ انگلیسی آغاز می‌گردد. برای مثال: homo sapiens غلط است.
د) اولین تقسیم بندی پایین‌تر از گونه، با نام زیرگونه به صورت سه کلمه‌ای استفاده می‌شود که شامل دو کلمه تشکیل دهنده نام گونه به همراه یک کلمه سوم نشانگر زیرگونه می‌باشد. مثل: Anthus hodgsoni berezowskii.
د) هنگامی که نام علمی به همراه نام عمومی استفاده می‌شود در پرانتز و پس از نام عمومی ذکر می‌گردد.
ه) هنگامی که صحبت از گونه‌های مختلف یک سرده است یا نام یک گونه چندین بار تکرار می‌شود، معمولاً اولین بار نام کامل ذکر می‌گردد (مثلاً: Escherichia coli برای اشریشیا کلی). در ادامه متن نام سرده خلاصه شده و فقط حرف اول به همراه نقطه استفاده می‌گردد. (مثلاً: E. coli)
و) هنگامی که اشاره به یک گونه غیر مشخص از یک سرده می‌شود، به جای کلمه دوم از ".sp" استفاده می‌گردد. مثلاً ".Canis sp" به معنای یک گونه از سرده Canis است. نکته مهم این است که این کلمه دیگر ایتالیک نخواهد بود. در صورت نیاز به اشاره به چند گونه، از ".spp" استفاده می‌گردد.
منشا نام‌ها
منشا نام‌ها هرچیز می‌تواند باشد. معمولاً این نام‌ها از لاتین گرفته می‌شوند. اما می‌توانند یونانی، نام یک محل، شخص، نامی از یک زبان محلی و غیره باشد. در واقع تاکسونومیست‌ها نام‌ها را از منابع متعددی می‌آورند، حتی با طنز یا بازی با کلمات! با این حال از لحاظ گرامری با کلمات طوری برخورد می‌شود که انگار لاتین بوده‌اند. نام تیره عموماً از نام یک سرده مشهور همان تیره انتخاب می‌شود. نام سرده باید در سراسر فرمانرو بی همتا باشد.
تاریخچه
کارل لینه (۱۷۰۷–۱۷۷۸)، گیاه‌شناس سوئدی، روش نوین نامگذاری را ابداع کرد.
استفاده از سیستم دونامی به کارلوس لینه، پزشک و گیاه‌شناس سوئدی باز می‌گردد، که تلاش نمود تا تمام دنیای طبیعی شناخته شده آن روز را توصیف کند، و به همه گونه‌ها (بی جان، گیاه یا حیوان) یک نام دوتایی اطلاق نمود. با این حال، روش‌های متنوع دونامی دیگری پیش از وی وجود داشته و از چند صد سال قبل استفاده می‌شده است. اما پیش از لینه، افراد اندکی از این روش استفاده می‌کردند، اما پس از وی این روش عمومی گردید.
قوانین نام گذاری
از اواسط قرن نوزدهم میلادی، نیاز به قوانینی برای کنترل نامگذاری‌ها احساس گردید. در طول زمان قانون‌هایی برای مدیریت نام گذاری‌های حیوانات (ICZN)، گیاهان (شامل قارچ‌ها و سیانوباکتری‌ها) (ICBN)، باکتری ها(ICNB)، و ویروس ها(ICTV) ایجاد شده است.